Hayatımızda bir şeylerle uğraşarak vakit geçiririz. Vakit geçirirken uğraştığımız şeylerden birine bahsederken şunu yaptım, bunu yaptım deriz. İngilizceyi yeni öğrenmeye başlayıp kısa cümleler kurarak konuşma denemeleri yapmaya başladığımızda da bunlardan bahsederiz. Ama make ve do olmak üzere 2 farklı kelime ile bahsetmemiz gerekir.
Öncelikle İngilizce gramer kurallarına göre bu iki fiilin kullanım yerlerini tarif edelim. Make kelimesi yaptığımız bir şeylerden soyut veya somut fark etmez yeni bir şeyler üretirken kullanılır. Do kelimesiyse yaptığımız görevlerimizden, sorumluluklarımızdan ve işlerimizden bahsederken kullanılır.
Yeni bir dil öğrenirken kelimeleri hafızamıza yerleştirmeyi hedeflemeliyiz. Hafımızdan kullanınca akıcı konuşabiliriz. Hata yaptım demek için neyi kullanacağını düşünmeden mantığını hafızana yerleştirirsen yapmak filini karıştırmadan akıcı konuşabilirsin.
Günlük yaşantımızda devamlı yaptığımız eylemlerimizi, görevlerimizi, sorumluluklarımızı, ürettiğimiz şeylerimizi Türkçe'de yapmak fiili ile anlatırız ama aslında çoğu eylemimizde kendi ana dilimizde yapmak fiilini yanlış kullanırız.
Örneğin "bir gruba önderlik yaptım", "yemek siparişi yaptım", "hata yaptım", "sorun yaptım", "teklif yaptım" "ziyaret yaptım", "tavsiye yaptım", "tarif yaptım", "servis yaptım", "sağır yaptım" gibi cümlelerde Türkçe'de de yaptım dememeliyiz.
Türkçe örnek verdiğimiz bu cümlelerde kullanmamız gereken eylem "etmek" fiilidir. Ama Türkçe günlük konuşmalarımızda genelde bu ve birçok cümlede başka fiiller yerine "yapmak" fiilini kullanırız. Oysa hata ederiz.
- To make a mistake
Her insan hata edebilir. Yeni bir dil öğrenirken hatalı cümleler kurmak veya kelimeler kullanmakta dil öğrenmenin doğasında olan bir şeydir. Hata ederek doğrusunu öğreniriz.
İngilizceyi yeni öğrenmeye başladıysan yolun başındasın. Konuşmaya çalışırken yolunda başında genelde Türkçe düşünerek konuşuruz. Hata yapmak kullanımı kendi ana dilimizde çok yaygın bir kullanım olunca "do a mistake" olduğunu düşünürüz.
Hata edilir ve genellikle yanlış bir şey yapmış oluruz. Yanlış bir şeyler üretmiş oluruz diye düşünebilirsin. Bu yüzden To make a mistake doğru olan kullanımdır.
Türkçe birine espri yaptığımızda karşımızdaki kişi alınırsa veya bozulursa hemen "şaka yaptım" deriz.
Acaba İngilizce şaka yaptım demek için Make mi Do fiilin mi kullanmalıyız?
Öncelikle Türkçe'de "şaka yaptım" cümlesinde yapmak fiilini yanlış kullanmış oluyoruz:)
Şaka yapılmaz, Şaka edilir:)
- To make a joke
Konuşurken birilerini güldürürken, eğlendirirken yapılan söz veya eylem şaka etmektir. Konuşurken birilerini güldürmek için sözler veya cümleler üretiriz. Bu yüzden İngilizce'de yapmak eylemi için To make a joke kullanmalıyız. Çünkü ürettiğimiz şeylerden bahsederken make kelimesini kullanmalıyız.
- To make a list
Make ve do ile kullanılan kelimeleri veya kalıpları bir çalışma kağıdına yazarak liste yapmak faydalı bir öğrenme yöntemi değildir. Yeni bir dil öğrenirken ezberleyerek öğrenmeye çalışmamalıyız. Yeni sözcükleri liste yapmadan hafızana yerleştirecek şekilde çalışma yöntemleri geliştirmelisin.
Liste yapmak madde halinde bir şeyleri yazmak demektir. Akıllı telefonunda not defteri bölümüne "make a list" konu başlığı ver. Her gün oraya yeni ilk aklına gelen İngilizce kelimeyi yazmaya çalış. Bunu yapmak 2 saniyeni alacaktır. Ama her not defterine girdiğinde gözün bu kalıba aşina olmaya başlayacaktır.
Başka bir hafızaya yerleştirme yöntemi sabah kalktığında veya gece yatarken görebileceğin yere bu başlığı atıp yazdığın bir şeylerin listesini yazabilirsin.
- To do homework
Kimse ders çalışmayı sevmez. Yeni bir dil öğreniyorsan bunu ev ödevi gibi düşünmemelisin. Kendine keyifle öğreneceğin yöntemler geliştirmelisin. İngilizce öğrenmek bize hayatın dayattığı bir ödev ama sen eğlenerek keyif alarak öğrenmeyi ilke edinmelisin. Bir başkasının tavsiyesi senin çalışma motivasyonunu yüksek tutmayabilir.
Ödev yapmak, ütü yapmak, bulaşık, çamaşır yıkamak, temizlik, çimleri biçmek kimsenin hayatında çok keyifle yapacağı işler değildir. Ama bu işleri yapmak zorunda olabiliyoruz.
Hayatında günlük yaşantında sevmeyerek mecburen uğraştığımız şeylerden bahsederken yapmak eylemi olarak Do kelimesini kullanmalısın.
Diğer sevilmeyen işler:
- Do the laundry / Çamaşır Yıkamak
- Do the dishes / Bulaşık Yıkamak
- Do the lawns / Çimleri Biçmek
- Do business / iş yapmak
- To do (someone's) hair or nail
Manikür, pedikür ve saç yapmak, biz Türkler tarafından hem make olacağı düşünülür. Oysa tırnaklar bizim, saç bizim. Sadece şekil değişiyor, yeni bir şey üretmiyoruz.
Bulaşıklar da bizim, çamaşırlar da:)
- To make a cake / a cup of tea
Kek, pasta, börek yaparken un ve yumurta sayesinde bir şeyler üretiriz. Çayı içebilmemiz için ya demlememiz gerekir ya da poşeti sıcak suya koymalıyız. Bir şey üretiliyor. O yüzden make kullanıldığını kalıcı olarak hafızana yerleştirmen çok kolay olacak:)
- To Make an offer / a choice
Birileri bize teklifte bulunabilir. Ya da birilerine biz bir şeyler teklif ederiz. Eğer karşı taraf teklifimizi kabul ederse teklif ettiğimiz şeyi birlikte gerçekleştiririz. Gerçekleşmesi için birinin kabul etmesi gerekiyor.
Bazen de bir seçim yapmamız gerekir. Seçimimize göre sonuçlar farklı olur. Seçimlerine göre farklı sonuçlar ürettiğini düşünebilirsin.
Artık teklif veya seçim kelimelerinde doğru yapmak fiilini kullanarak konuşacağına eminiz…
Yapmak eylemini kullanarak konuşmaya başladığında akıcı konuşabilmen için İngilizce yapmak fiilinde hangi kelimeyi kullanman gerektiği konusunda sana tavsiyelerde bulunduk.
Yeni bir dil öğrenirken en önemli şey motivasyonunun yüksek olmasıdır.
Bu blog yazımızı okuduğuna göre İngilizceyi ya evinde gramer kurallarını çalışarak geliştirmeye çalışıyorsun ya da klasik dil eğitimi veren bir kurs ile geliştirmeye çalışıyorsun.
Evinde gramer kurallarını çalışarak geliştiriyorsan sana tavsiyemiz ilk 3 ayda konuşma odaklı bir İngilizce kursu ile başlaman…
Çünkü konuşarak nasıl geliştirebileceğin konusunda deneyim kazanmaya başlıyorsun. Gramer kurallarını konuşurken nasıl öğrenebileceğini keşfetmeye başlayıp kendi öğrenme yöntemlerini geliştirmeye başlayabiliyorsun. Böylece sana evden nasıl çalışacağın konusunda verilen tavsiyeler arasında kararsız kalmıyorsun. (make a decision / karar vermek)
GNR Eğitim